Reagimi i diplomacisë perëndimore ishte i shpejtë por edhe liderët shqiptarë të Maqedonisë që ishin në koalicion u pozicionuan shumë qartë. Nëse Qeveria e Maqedonisë lejon një gjë të këtillë, ky do të jetë fundi i koalicionit dhe fundi i qeverisë së Kryeminstrit të atëhershëm. (Partner në koalicion në atë kohë ishte PDSH me në krye Arbën Xhaferin)
Gazeta Express sjell rrëfimin ekskluziv të Aleksandër Pirros, ish-bashkëpunëtorit të Shërbimit Informativ Kombëtar për luftën e fundit të Kosovës. Cili vend perëndimor propozoi në vitin 98 vendosjen e trupave të NATO’s në kufirin Kosovë-Shqipëri për ta shuar UÇK’në dhe luftën? Kush e refuzoi atë? Si planifikonte Slobodan Milosevic krijimin e një Qeverie Multietnike duke marrë mbështetjen e Ibrahim Rugovës? Kush do të emërohej Kryeministër? Si ishte planifikuar serbizimi i Rrafshit të Dukagjinit dhe si planifikohej kthimi i refugjatëve shqiptarë të ikur nga Rrafshi i Kosovës?
Në Kosovë sot mbizotëron mendimi se dihet gjithçka për luftën e fundit; se si nisi ajo, si u zhvillua, si ndërhyri NATO, si u përzunë kosovarët, si u kthyen më pas ata, si hynë ushtarët e UÇK’së në Prishtinë, instalimi i UNMIK’ut, formimi i institucioneve, zgjedhjet…
Në fakt, kur ta lexoni këtë shkrim do të bindeni se nuk janë në dijeni të dy prej ngjarjeve më të rëndësishme të luftës.
Për këto dy ngjarje, një ish-bashkëpunënëtor i Shërbimit Informativ Kombëar të Shqipërisë, Aleksandër Pirro, ka sjell në redaksinë e Gazetës Express një shkrim të gjatë, të shoqëruar me disa dokumente të shërbimeve inteligjente të vendeve perëndimore, disa analiza të NATO’së dhe shkëmbime të informatave mes ambasadorëve të rëndësishëm të asaj periudhe.
Ai ka qenë një prej njerëzve kryesor të shërbimit shqiptar i ngarkuar me Luftën e Kosovës.
Rrëfimi i Aleksandër Pirros
Vet fakti se në Kosovë shumë gjëra kanë ndodhur për herë të parë dëshmojnë se Kosova ka pasur fat në rrugëtimin prej okupimit e deri te situate e sotme, mirëpo nëse kësaj i shtohen edhe 2 momentet të cilat do të përshkruhen në vijim mund të thuhet madje se Kosova ka kaluar nëpër fije të perit. Këto dy sekuenca kanë ndodhur njëra në pranverë-verë të vitit 1998 dhe tjetra gjatë bombardimeve në periudhën prill-maj të vitit 1999.
Pranverë, 1998
Problem do të ishte në rast se ndodh ndërhyrje e organizuar e ushtrisë ose individëve nga Shqipëria, në atë rast baraspesha do të mund të lëvizte në të mirë të shqiptarëve.
(Analizat e asaj kohe rëndom përfundonin me përshkrimin e implikimeve që lufta në Kosovë do të mund t’i kishte për Maqedoninë dhe në këtë aspekt gjithnjë apostrofohej mundësia deri në paevitueshmëri e përfshirjes së Maqedonisë në rast se UÇK nuk eliminohet përfundimisht).
Një përmbledhje tipike e parashikimeve ose projeksioneve për rrjedhimin e mundshëm të ngjarjeve të asaj kohe dukej kështu;
Çka mund të presim?
1. Forcat serbe do të arrijnë që t’i shuajnë vatrat kryesore të rebelimit në Kosovën qendrore dhe perëndimore. Udhëheqja e moderuar politike e shqiptarëve do të rifitojë besimin e popullsisë. Involvimi i aleatëve perëndimorë do të duhej të përqendrohet në diplomaci agresive për gjetjen e zgjidhjes politike, por pa nevojë të angazhimit të elementit ushtarak. Eventualisht, dërgimi i një misioni ushtarak observues në IRJM të llojit dhe përmasave të atij që aktualisht ndodhet në Shqipëri do të ishte i realizueshëm dhe pa kosto të madhe.
2. Stalemate (mosndryshim). Luftimet e intenzitetit të ulët vazhdojnë. Shqiptarët vazhdojnë rezistencën, serbët vazhdojnë me brutalitet policor dhe ushtarak, kriza humanitare në rritje por në suaza të kontrollueshme. Presioni më i madh do të jetë mbi Shqipërinë e cila do të duhet të orvatet me numrin – për mundësitë e saja – të madh të refugjatëve. Rritje edhe e numrit të refugjatëve që arrijnë ne Europën Perëndimore, kryesisht në Gjermani. Aleatët duhet të konsiderojnë ndihma më të mëdha për Shqipërinë dhe organizimin e një misioni humanitar me përmasa më të mëdha të udhëhequr nga OKB dhe Kryqi i Kuq Ndërkombëtar (ky i dyti është prezent në Shqipërinë Veriore dhe ka arritur të pozicionohet në vendet kyçe për veprim, do të duhej vetëm një rritje në vëllim dhe financim). Presioni diplomatik mbi akterët duhet të intensifikohet. Padyshim se Beogradi është lojtari kyç dhe aktiviteti duhet të përqendrohet atje.
Është herët të mendohet për një proces të veçantë paqësor të llojit të Bosnjës, marrë parasysh se Beogradi assesi nuk do të pranojë që të bisedojë me shqiptarët me ndërmjetësim ndërkombëtar.
Sidoqoftë, një mesazh i qartë për palët duhet të dërgohet sa më parë dhe me terminologji pa ekuivoke, përfshirë edhe kërcënimin me dhunë. Për Beogradin, se pastrimi etnik kësaj radhe nuk do të tolerohet, ndërsa për shqiptarët se nuk mund të ketë ndryshim të kufijve me dhunë.
3. Skenari më i keq. Lufta intensifikohet. Veriu i Shqipërisë mbushet me refugjatë. Në Kosovë përsëriten skena të Bosnjës. Dhjetëra mijëra djem dhe burra shqiptarë në Shqipërinë Veriore të dëshpëruar i mësynë depot ushtarake. Shqipëria përsëri zhytet në anarki. Në pamundësi të depërtimit ushtarak nga perëndimi përmes kufirit Shqipëri-Kosovë, UÇK tani e armatosur mirë dhe e përforcuar me staf profesional shqiptar (por edhe me vullnetarë nga Lindja e Mesme prania e të cilëve ka filluar të shfaqet) niset drejt kufirit më të brishtë – atij me IRJM. Në Maqedoni u bashkëngjiten shqiptarët etnikë që përbëjnë 20-25% të popullsisë në territor kompakt në perëndim.
Qeveria e IRJM thërret në ndihmë Bullgarinë e madje ndoshta edhe Serbinë, involvimi i Greqisë dhe Turqisë është i paevitueshën në këtë rast madje si palë ndërluftuese në anë të kundërta.
Shpejt do të krijoheshin dy aleanca; një pro-shqiptare dhe tjetra pro-sllave.
Prill-maj 1999
Plani “B”
Pasqyra e pastrimit dhe shkatërrimit në Kosovë në fund të prillit përafërsisht duket kështu Kosova Qendrore, Drenica dhe Kosova Perëndimore të pastërura dhe të djegura në shkallën 75%. Qytetet si Peja dhe Gjakova të djegur banorët e këtyre regjioneve të larguar në drejtim të Shqipërisë dhe të gjitha dokumentet u konfiskohen dhe shkatërrohen. Mitrovica gjithashtu. Përkundër afërsisë së kufirit malazez, forcat serbe bëjnë çmos që pjesa më e madhe të drejtohen në drejtim të Shqipërisë, por qyteti nuk shkatërrohet në masë të madhe.
Kosova Lindore nuk preket. Gjilani dhe Kamenica nuk ka aktivitete të përzënies me dhunë.
Kosova Qendrore, banorët largohen me dhunë në drejtim të Maqedonisë por qytetet nuk digjen dhe të larguarve nuk ju konfiskohen dokumentet. Ferizaj nuk shkatërrohet në mënyrë sistematike.
Në Prishtinë, pastrimet janë sporadike dhe të organizuara lagje pas lagje por nuk ka shkatërrime. Qendra e qytetit nuk preket.
Por, çka dëshoron Millosheviqi? Deri në çfarë mase mund të durojë shkatërrimin e vendit të tij në njërën anë dhe këto veprimet sistematike të organizuara mirë të pastrimeve dhe shkatërrimeve të qëllimshme në anën tjetër. Nëse aq shumë e dashka Kosovën që ta mbajë në kuadër të Serbisë atëherë përse e djeg? Çfarë logjike ka të djegësh dhe të shkatërrosh diçka që nesër duhet ta rindërtosh? Këto ishin dilemat që i mundonin analistët e NATO’s dhe të shërbimeve të tjera të specializuara në maj të vitit 1999 kur përnjëherësh filluan të arrijnë raporte të cilat jepnin shpjegim logjik për të gjitha këto që po ndodhnin në Kosovë dhe përreth.
Së pari, lideri politik i shqiptarëve të Kosovës Ibrahim Rugova në mënyrë të pashpjeguar dhe në rrethana misterioze përfundoi në zyrën e Millosheviqit duke kërkuar përfundim të bombardimeve dhe pastaj shëndosh e mirë përfundoi në Itali së bashku me familjen e tij.
Pastaj, Presidenti italian gjatë një vizite në Shqipëri prej Presidentit të Shqipërisë gjithashtu kërkon që ky të bëjë thirrje për përfundimin e bombardimeve (Presidenti i Shqipërisë i përgjigjet se do ta veshë uniformën nëse ndodh kjo).
Mirëpo, shtjellimi përfundimtar i misterit erdhi nga Maqedonia. Atje, adjutanti i Ibrahim Rugovës ka kërkuar prej Qeverisë së Maqedonisë që t’i lejojë aktivistët e partisë së tij, LDK, që në mënyrë të organizuar të veprojnë nëpër kampet e refugjatëve për t’i bindur njerëzit që pa pyetur kënd “spontanisht” në kolona të kthehen në Kosovë.
Përveç kësaj, adjutanti ka filluar të kontaktojë njerëz të caktuar, njerëz me autoritet nga radhët e kosovarëve që të kthehen në Kosovë dhe të bëhen pjesë e Qeverisë së Përkohshme që do të instalohej me garancitë e S. Millosheviqit dhe nën udhëheqjen e I. Rugovës. I pari që ka refuzuar propozimin dhe njeriu që ishte paraparë të jetë Kryeministër në këtë qeveri është likuiduar nga një grup i specializuar i serbëve.
Reagimi i diplomacisë perëndimore ishte i shpejtë por edhe liderët shqiptarë të Maqedonisë që ishin në koalicion u pozicionuan shumë qartë.
Nëse Qeveria e Maqedonisë lejon një gjë të këtillë, ky do të jetë fundi i koalicionit dhe fundi i qeverisë së Kryeminstrit të atëhershëm. (Partner në koalicion në atë kohë ishte PDSH me në krye Arbën Xhaferin).
Perëndimorët në anën tjetër shumfishuan numrin e fluturimeve me të cilat evakuoheshin refugjatët nga Maqedonia ne drejtim të perëndimit.
Pra kthim “spontan” në kolona nuk kishte, bombardimet nuk u ndërprenë dhe në Prishtinë nuk u instalua Qeveria e Përkohshme multietnike, të tjerat i dimë.
Por përse, çfarë lidhje kanë pastrimet e organizuara, shkatërrimet dhe në veçanti shkatërrimi i dokumenteve të refugjatëve të cilët largoheshin në drejtim të Shqipërisë, Qeveria e Përkohshme dhe ndërprerja e bombardimeve?
Sipas të dhënave të konfirmuara kanë lidhe dhe përbëjnë Planin B të Millosheviqit sipas të cilit në momentin kur numri i refugjatëve të arrinte shifrën 1 milion, bombardimet do të ndërpriteshin.
Ai do të lejonte kthimin e menjëhershëm të refugjatëve të cilët ishin strehuar në Maqedoni ndërsa për këta që ishin larguar drejt Shqipërisë do të ishte vendosur një “sistem i verifikimit” që do të thotë asnjëherë për kthimin e tyre. Pra, banorët e Drenicës, Dukagjinit dhe Mitrovicës përgjithmonë do të mbeteshin jashtë Kosovës. (Në kushte të vendbanimeve të shkatërruara dhe nën sovranitetin serb edhe po t’i kishin dokumentet nuk do të ishin kthyer).
Më tutje sipas Planit B, në momentin e ndërprerjes së bombardimeve dhe fillimit të Rambuje 3 në Kosovë do të hynin 200 deri në 300 mijë refugjatë serbë nga Krajina e Kroacisë dhe do të vendoseshin në pjesët prej të cilave përfundimisht ishin përzënë shqiptarët.
Millosheviqi ka qenë i gatshëm që në këto kushte të pranojë madje edhe ka dëshiruar një prezencë ushtarake nën flamurin e OKB’së, që sipas planit të tij, do ta kishin mbajtur paqen dhe do ta kishin betonuar gjendjen e krijuar si në Bosnjë, me pastrim etnik de fakto dhe të legjitimuar nga bashkësia ndërkombëtare.
Pra pjesa më e madhe e Rrafshit të Dukagjinit, Mitrovica dhe ajo që është në mes do të ishin me popullsi shumicë serbe (lexo manastiret dhe minierat), ndërsa pjesa tjetër dhe Prishtina do të mund edhe të shpallnin pavarësi së bashku me Qeverinë e krijuar në marrëveshjen e tij dhe I. Rugovës.
Nuk ndodhi kështu për shkak se dy njerëz, Vesli Kllark dhe Toni Bler nuk pranuan që Millosheviqi edhe njëherë të përdorë bashkësinë ndërkombëtare për fëlliqësirat e tij dhe për shkak se liderët shqiptarë të Maqedonisë të asaj kohe dhe ata të Shqipërisë vendosën interesat e përgjithshëm para interesave të tyre personale.
Nuk besoni?
Pyetni përreth, shumë prej akterëve janë ende gjallë.
0 comments:
Post a Comment